Av. Ezgi EFENDİOĞLU

HUKUK KÖŞESİ / Av. Ezgi EFENDİOĞLU ÇİÇEK / [email protected]

Elinizde borçlunuza ait bir kambiyo senedi var ise alacağınızı elde etmeniz, bir diğer takip yolu olan genel haciz yoluyla takibe göre daha kolay olacaktır. Kambiyo senetlerinin neler olduğu Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre kambiyo senetleri; bono, çek ve poliçedir. Bononun (emre muharrer senedin), kambiyo senedi vasfını taşıması için birtakım özelliklere sahip olması gereklidir. Bononun üzerinde mutlaka ‘emre muharrer senet’ veya ‘bono’ kelimesi yazmalıdır. Bunun dışında, kayıtsız şartsız belirli bir bedelin ödenmesi vaadini içermelidir. Paranın ödeneceği tarih olan vadenin, ödeme yerinin, kime veya kimin emrine ödenecekse o kişinin adı ve soyadının, düzenlenme tarihi ve düzenlenme yeri ile düzenleyenin imzasını içermesi gerekir. Aksi halde senet, bono özelliğini taşımaz ve kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz. Dolayısıyla, bu takibin alacaklıya tanıdığı kolaylıklardan yararlanmak mümkün olmayacaktır. Poliçe ve çek için de, Türk Ticaret Kanununda yazılı unsurları taşıması halinde alacaklı buna dayanarak kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurabilir.

Tıpkı genel haciz yoluyla takipteki gibi, kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip için de öncelikle bir takip talebi hazırlanır. Bu takip talebinde alacaklı ve borçlunun isim ve unvanı, alacak tutarı, kambiyo senedinin aslı ve -bazı hallerde- protestonun eklenmesi gerekir. Alacaklı, asıl alacak miktarı dışında, vadenin gelmesinden itibaren temerrüt faizi de isteyebilir. Bunun yanında takipten önce yapmış olduğu ihtarname veya protesto giderlerinin de borçludan tahsilini isteyebilir.

Takip talebinin icra dairesine verilmesiyle bir ödeme emri düzenlenir. Ödeme emrinde borçlunun borcunu on gün içinde ödemesi gerektiği, takibin dayanağı olan senet kambiyo senedi niteliği taşımıyorsa beş gün içinde icra mahkemesinde şikayet yoluna başvurabileceği, kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığı iddiası var ise beş gün içinde icra mahkemesine bildirmesi, borçlunun borcu olmadığı itirazını da yine beş gün içinde icra mahkemesine bildirmesi gerektiği ve mal beyanında bulunması ihtar olunur.

Borçlunun kendisine gönderilen ödeme emrini tebliğ aldığı tarihten itibaren beş gün içinde itiraz etmezse takip kesinleşir ve borçlu on günlük ödeme süresi içinde borcunu ödemek durumunda kalır. Bu ödeme süresi içinde borç ödenmediği takdirde alacaklı borçlunun mallarına haciz koydurabilir. Borçlu, ödeme emrine itirazı icra mahkemesine yapmalıdır. İcra dairesine yapacağı itiraz işlemi geçersiz olup, bu şekliyle yapılan itirazlar hiç yapılmamış sayılır.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile genel haciz yolu arasındaki en önemli fark, kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte borçlunun ödeme emrine itirazının, takibi durdurmayacak olmasıdır. Genel haciz yoluyla takipte, borçlunun ödeme emrine itirazıyla takip durur ve alacaklı takibe devam edebilmek için itirazın iptali veya itirazın kaldırılması davası açması gerekir. Ancak kambiyo senetlerine özgü takipte borçlunun itiraz etmesi, aleyhine yapılacak icra işlemlerini durdurmaz (satıştan başka). Yani alacaklı, on günlük ödeme süresi geçtikten sonra borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Yukarıda borçlunun icra mahkemesinde ödeme emrine itiraz edebileceğini belirtmiştik. Borçlunun itiraz sebepleri borca itiraz ve imzaya itiraz olmak üzere ayrılmıştır. Borçlu, borcunun olmadığını veya itfa veya imhal edildiği (ertelendiği) itirazında bulunabilir. Ancak borçlu bu itirazını mutlaka resmi bir belge veya imzası alacaklı tarafından kabul edilmiş bir belge ile kanıtlayabilir. Bu belgelere dayanmadan yapılan itirazlar, örneğin tanık veya yemin deliline dayanılması durumunda, bu beyanlar dikkate alınmayacaktır.

Borca itiraz, yalnızca kambiyo senet üzerindeki miktar için yapılan itiraz olarak düşünülmemelidir. Senet üzerinde tahrifat yapıldığı iddiası da borca itiraz olarak nitelendirilir. Aynı zamanda zamanaşımı iddiası da borca itiraz olarak dikkate alınmalıdır. İcra mahkemesine borcun zamanaşımına uğradığına dair yapılan itiraz üzerine, mahkeme öncelikle kambiyo senedi üzerindeki vadeye göre zamanaşımını değerlendirir.

Mahkeme, borçlunun yaptığı itirazları ya kabul edip takibin iptaline karar verecek ya da itirazları reddedecektir. Red kararı üzerine alacaklı, borçlunun daha önceden haczetmiş olduğu malların satışını isteyebilir.

Borçlunun bir başka itiraz sebebi olan imzaya itirazı ise uygulamada önemli yere sahip olması nedeniyle bir sonraki yazımızda ayrıca incelenecektir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu, borçlunun hareket alanını daraltan, bu sayede alacaklıya alacağını tahsil için daha geniş imkanlar tanıyan bir haciz yolu olması sebebiyle günlük hayatta borç ilişkilerinde çokça karşımıza çıkmaktadır.