Av. Ezgi EFENDİOĞLU

HUKUK KÖŞESİ / Av. Ezgi EFENDİOĞLU ÇİÇEK / [email protected]

Evlilik birliği devam etmekteyken anne ve baba müşterek çocukları hakkındaki velayet hakkını birlikte kullanırlar. Ancak eşlerin boşanmak istemesi halinde boşanma davası devam ederken 18 yaşını doldurmamış müşterek çocuğun velayeti hakkında mahkemece bir karar verilmesi gerekmektedir. Çocuğun velayetinin hangi eşin üstünde bırakılmasına karar verilirken öncelikle müşterek çocuğun menfaati göz önünde bulundurulacaktır. Müşterek çocuk olayları idrak edebilecek yaş ve olgunluğa sahip ise velayet konusunda çocuğun da görüşünün alınması gerekmektedir. Yasa gereği davaya bakmakta olan hakime velayet hakkında karar vermesi için oldukça geniş takdir yetkisi tanınmıştır. Hakim bu takdir yetkisini kullanırken çocuğun çıkarlarına öncelik vermelidir. Yargıtay’ın velayet hakkında vermiş olduğu kararlarında da hakimin takdir yetkisini kullanırken çocuğun çıkarlarını üstün tutması gerektiği vurgulanmıştır. Mahkeme tarafından velayet hakkında karar verilmesi halinde velayet sahibi olan eş velayetin kaldırılmasını gerektiren bir neden olmadıkça bu hakkından feragat edemeyecektir.

Velayet hakkında kısaca yaptığımız tanımlardan sonra velayetin değiştirilmesi davalarından bahsedeceğiz. Müşterek çocuğun velayetinin eşlerden birine verilmesi durumunda diğer eş “şartları mevcut ise” velayetin değiştirilmesini dava edebilir.

Velayete ilişkin olarak mahkemece verilen kararlar kesin hüküm teşkil etmez. Bu sebeple, koşulların var olması halinde velayetin değiştirilmesi davası açılabilir. Bu davanın açılabilmesi için müşterek çocuk veya velayeti kendisine bırakılan eş hakkında esaslı bir değişiklik meydana gelmiş olmalıdır. Meydana gelen bu değişiklik esaslı ve sürekli olmalıdır.

Müşterek çocuğun velayetine sahip olan eş, diğer eş ile çocuğun kişisel ilişki kurmasını sürekli olarak geçerli bir neden olmaksızın engelliyorsa velayetin değiştirilmesi davası açılabilir. Bu engellenme hali, davayı açacak olan eş tarafından kanıtlanmalıdır. Aksi halde dava reddedilir.

Velayet davası açılması için bir başka neden ise, çocuğun velayet hakkı olmayan kişide uzun süre bırakılmasıdır. Örneğin müşterek çocuğun velayeti annede olmasına rağmen, annenin çocuğu sürekli olarak teyzesine bırakması durumunda da baba, velayetin değiştirilmesi davası açarak velayetin kendisine bırakılmasını talep edebilir.

Çocuğun menfaatini gerektiren her türlü durum karşısında velayetin değiştirilmesi davası açılabilir. Ancak, önemle belirtmemiz gerekir ki, velayet sahibi eşin sosyal ve ekonomik durumunun iyi olmaması başlı başına velayetin değiştirilmesini gerektiren nedenlerden değildir. Önemli olan müşterek çocuğun korunması, eğitim, sağlık gibi ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlıklı bir çevrede yetişmesidir. Maddi katkıyı velayet sahibi olsun olmasın her iki eşte karşılamak durumunda olduğundan maddi nedene dayanarak velayetin değiştirilmesi davası açılamaz.

Velayetin değiştirilmesi davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Velayetin değiştirilmesi davalarında gerekli görüldüğü takdirde mahkeme tarafından uzman görüşüne başvurulabilir. İdrak çağındaki çocukların uzman pedagogla görüşmesi sağlanarak velayet konusunda mümkün olduğunca en doğru karar verilir.